Pneumonija (Upala pluća)

Pneumonija je zapaljenje plućnog parenhima koje zahvata alveolne
prostore i intersticijum (prostor između alveola) pluća. Ova bolest
predstavlja najopasnije oboljenje respiratornog sistema i može biti
uzrokovana različitim mikroorganizmima. Javlja se u svim starosnim
dobima, a posebno kod osoba sa različitim hroničnim bolestima i
oštećenjima obrambenog sistema. Pneumonija je najčešća i najteža, a
vrlo često i smrtonosna bolest kod starijih ljudi.





Učestalost


Pneumonija je i danas čest uzrok smrtnosti, uprkos savremenoj
antibiotskoj terapiji moćnog delovanja. U Velikoj Britaniji od upale
pluća godišnje umre 60 000 osoba. Ova bolest odnosi 10 puta više života
nego sve druge zarazne bolesti. U SAD-u pneumonija je među vodećim
uzrocima smrti. U zemljama u razvoju infekcije donjih disajnih puteva
najčešći su uzrok umiranja. Osobe starije od 65 godina imaju povećani
rizik od upale pluća. Kod starijih osoba postepeno slabe mehanizmi
obrane od infekcija i često su izloženi hroničnim bolestima kao što su:
hronična opstruktivna plućna bolest (HOPB), bolesti srca, bubrega i
jetre, ateroskleroza i dijabetes. Vrlo često u zimskim mesecima
različite respiratorne infekcije i grip predhode pojavi upale pluća.







Uzrok nastanka


Pneumoniju mogu uzrokovati

bakterije, virusi, gljivice,
a može nastati i udisanjem (aspiracijom) prašine, hemijskih supstanci,
hrane ili povraćenog sadržaja. Najčešći uzročnik je Streptococcus
pneumoniae (pneumokok), slede Straphylococcus aureus, Haemophylus
influenzae, Klebsiella pneumonia i drugi gram - negativni bacili,
Legionella pneumophila, Mycoplasma pneumoniae, virus Influenzae A i B,
Chlamydia psittaci, itd.







Pulmolozi pneumonije dele na:

• tipične - bakterijske
  
• atipične
  

Bakterijske pneumonije najčešće uzrokuju sledeće bakterije: pneumokok, Haemophilus influenzae i Moraxella catarrhalis.











Atipične pneumonije
uzrokuju bakterije kao Mycoplasma pneumoniae, Chlamydia pneumoniae,
Legionella, ali i respiratorni virus i one zahtevaju drugačiji
terapijski pristup u odnosu na bakterijske(tipične) pneumonije..











Klinička slika

Kao i većina infektivnih oboljenja i
pneumonija se karakteriće prisustvom nespecifičnih i specifičnih
simptoma. Opšti simptomi (nespecifični) u pneumoniji slični su kao kod
infekcija uopšte, a to su groznica, gubitak apetita, znojenje, drhtavica, bolovi u mišićima i zglobovima i glavobolja.
Kod nekih bolesnika postoje anamnezni podaci o neposredno preboleloj
infekciji gornjih disajnih puteva, obično virusnog porekla.




Kod infekcija izazvanih pneumokokom ili stafilokokom teška slika
bolesti može se razviti u toku nekoliko sati, dok je kod pneumonije
prouzrokovane mikoplazmom razvoj produžen na dve do tri nedelje.
Poremećaj svesti i konfuznost prate pneumonije izazvane najčešće
psitakozom. Respiratomi simptomi variraju, i zavise od imunog sistema
osobe i težine bolesti. Kašalj se javlja kod skoro svih obolelih,
nedostatak vazduha oseća više od dve trećine, pleuralni bol oko 60%,
iskašljava više od polovine. U početku bolesti ispljuvak je oskudan ili ga
nema, a u daljem toku bolesti postaje gnojav. Visoka temperatura i
drhtavica česti su kod mladih osoba s pneumokoknom pneumonijom, od
kojih trećina ima herpes na usnama. Atipične pneumonije, počinju
sporije sa lakšom kliničkom slikom, u odnosu na bakterijske, jer se
klinički simptomi razvijaju postupno. Temperatura raste postepeno
i može bitim izuzetno visoka, ali je izuzetno retko praćena drhtavicom.
Prisutni su i opšti simptomi, poput, glavobolje, bola u mišićima i
zglobovima, opšte slabosti i umora. Kašalj se obično zapaža
nakon 3 do 4 dana, i uglavnom je suv i iritabilan, bez mogućnosti
iskašljavanja. Zbog nekarakterističnih simptoma dijagnoza se postavlja
kasnije nego u bakterijskim pneumonijama, često tek nakon rendgenskog
snimanja pluća.



Dijagnoza


Dijagnoza pmeumonije se postavlja nakon kliničkog pregleda, na osnovu
simptomatologije i fizičkog nalaza. Osim toga lekar će zatražiti
rengenski snimak pluća i srca, a serološka ispitivanja će pokazati
povišen broj leukocita(belih krvnih zrnaca) i uvećanu sedimentaciju,
što je jasan dokaz da se u organizmu odvija zapaljenski proces
uzrokovan infektivnim agensom. Auskultativnim nalazom primećuje se
pucketanje i penušav šum, karakterističan za postojanje tečnosti u
alveolarnom prostoru. Analizom sputuma(ispljuvka) moguće je izolovati
uzročnika infekcije i na osnovu toga propisati adekvatnu terapiju.











Lečenje

Pravac u lečenju pneumonije zavisiće
od izolovanog uzročnika. Bakterijska pneumonija se leči antibioticima
kao što su penicilini, makrolidi (azitromicin), cefalosporini.
Neophodno je pridržavati se uputstava lekara i dinamike uzimanja
terapije, jer u suprotnom može doći do neizlečenja i ponovnog povratka
bolesti. Kod atipične pneumonije preporučuje se vitaminska terapija sa
puno unosa tečnosti u organizam.




Određene vrste virusne upale pluća mogu se lečiti nekim antivirusnim
lekovima, jer antibiotici ne deluju na viruse. Izuzetak predstavlja
atipična pneumonija izazvana Mycoplasmom pneumoniae i ona se leči
antibioticima i to najčešće azitromicinom jednom tebletom u toku dana.
Bitan aspekt u lečenju pneumonije predstavlja i simptomatska
terapija(terapija koja otklanja simptome). Lekari preporučuju primenu
antipiretika(lekovi za snižavanje telesne temperature) i lekova koji će
omogućiti lakše iskašljavanje. Ponekad je potrebno duže vreme da bi se
bolesnik oporavio od virusne nego od bakterijske pneumonije.







Prognoza

Prognoza zavisi od više faktora. Pre
svega od imunog stanja organizma bolesne osobe, starosne dobi,
uzročnika, težine bolesti i prisutnosti nekih drugih hroničnih bolesti.
Zato je neophodno da se starije osobe zdravo hrane, odmaraju i vode
računa o opštem zdravlju, a da se i na prvu pojavu simptoma obrate
lekaru. Važan faktor u prevenciji je i pravovremena vakcinacija.
Posebno tešku kliničku sliku imaju pušači zbog već kompromitovane
plućne ventilacije, stoga se preporučuje prestanak pušenja kod ovih
bolesnika.